Trăng Hoa, Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, hiện diện trên bầu trời đêm. Xử Nữ, Hậu Phát, Lạp Khuyển, là những chòm sao đại diện cho tháng 05.
Hướng dẫn quan sát các chòm sao, các vật thể sâu, các hành tinh, và các sự kiện thiên văn học đáng chú ý trên bầu trời đêm tháng 05/2022.
Các pha Mặt Trăng
Trăng Hoa, là tên gọi cho pha trăng tròn của tháng 05 năm 2022.
Ngày 01/05: Trăng mới
Mặt Trăng sẽ xuất hiện cùng phía với Mặt Trời và sẽ không hiện diện trên bầu trời đêm. Đây là thời điểm tốt nhất tháng để quan sát các vật thể mờ như các thiên hà hay các cụm sao bởi vì không có sự lấn át của ánh trăng.
Ngày 09/05: Trăng thượng huyền
Mặt Trăng sẽ có hình dạng bán nguyệt và xuất hiện ở thiên đỉnh vào đầu buổi tối, sau đó lặn dần về phía tây. Những ngày quanh ngày này là thuận lợi nhất để quan sát Mặt Trăng qua kính thiên văn hay ống nhòm. Các miệng hố trên Mặt Trăng sẽ xuất hiện rõ trên bề mặt của vệ tinh tự nhiên này.
Ngày 16/05: Trăng tròn
Mặt Trăng sẽ ở vị trí xung đối và bề mặt của nó sẽ phản xạ tối đa ánh sáng Mặt Trời về phía Trái Đất. Lần trăng tròn này được những bộ lạc bản địa đầu tiên ở Mỹ gọi là Trăng Hoa, bởi vì đây là thời điểm những loài hoa mùa xuân đua nhau khoe sắc. Theo âm lịch Việt Nam, ngày rằm tháng Tư đến sớm hơn thời điểm trăng tròn 1 ngày (nhằm ngày 15 tháng 05 dương lịch). Rằm tháng Tư cũng là ngày Phật Đản trong Phật Giáo.
Ngày 23/05: Trăng hạ huyền
Mặt Trăng sẽ có hình dạng bán nguyệt và mọc từ sau nửa đêm. Những ngày quanh ngày này là thuận lợi nhất để quan sát Mặt Trăng qua kính thiên văn hay ống nhòm. Các miệng hố trên Mặt Trăng sẽ xuất hiện rõ trên bề mặt của vệ tinh tự nhiên này.
Ngày 30/05: Trăng mới
Mặt Trăng sẽ xuất hiện cùng phía với Mặt Trời và sẽ không hiện diện trên bầu trời đêm. Đây là thời điểm tốt nhất tháng để quan sát các vật thể mờ như các thiên hà hay các cụm sao bởi vì không có sự lấn át của ánh trăng.
Các hành tinh buổi tối
Bầu trời đêm tháng 05 năm 2022 được tô điểm bởi các hành tinh tuyệt đẹp. Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, hiện diện trên bầu trời đêm.
Sao Thủy
Sao Thủy hiện diện trên bầu trời buổi tối. Trong tháng này, Sao Thủy sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Kim Ngưu. Sao Thủy là hành tinh ở gần Mặt Trời nhất. Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp bạn nhận ra hành tinh này cũng có các pha như Mặt Trăng. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía tây ngay sau khi Mặt Trời lặn.
Tối 01/05: Giao hội của Sao Thủy với Pleiades.
Pleiades và Sao Thủy sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 1 độ 47 phút.
Tối 02/05: Giao hội của Sao Thủy với Mặt Trăng.
Mặt Trăng và Sao Thủy sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 3 độ 6 phút.
Các hành tinh buổi sáng
Sao Kim
Sao Kim hiện diện trên bầu trời buổi sáng sớm. Trong tháng này, Sao Kim sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Song Ngư, Kình Ngư . Sao Kim là đối tượng sáng nhất trên bầu trời đêm nếu không tính đến Mặt Trăng. Trong văn hoá dân gian Việt Nam, hành tinh này còn được gọi là Sao Mai nếu xuất hiện vào buổi sáng sớm, và là Sao Hôm nếu xuất hiện vào buổi tối. Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp bạn nhận ra hành tinh này cũng có các pha như Mặt Trăng. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Rạng sáng 01/05: Giao hội của Sao Kim với Sao Mộc.
Sao Kim và Sao Mộc sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 0 độ 13 phút.
Rạng sáng 27/05: Giao hội của Sao Kim với Mặt Trăng.
Sao Kim và Mặt Trăng sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 1 độ 58 phút.
Sao Hỏa
Sao Hỏa hiện diện trên bầu trời buổi sáng sớm. Trong tháng này, Sao Hỏa sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Bảo Bình, Song Ngư. Sao Hỏa còn được gọi tên là hành tinh Đỏ bởi vì bề mặt của hành tinh này có màu đỏ tối. Vì kích thước quá nhỏ bé của mình, các chi tiết bề mặt Sao Hỏa chỉ có thể quan sát được qua những chiếc kính thiên văn mạnh nhất. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Rạng sáng 25/05: Giao hội của Sao Hỏa với Mặt Trăng.
Sao Hỏa và Mặt Trăng sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 3 độ 7 phút.
Rạng sáng 30/05: Giao hội của Sao Hỏa với Sao Mộc.
Sao Hỏa và Sao Mộc sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 0 độ 37 phút.
Sao Mộc
Sao Mộc hiện diện trên bầu trời buổi sáng sớm. Trong tháng này, Sao Mộc sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Song Ngư. Sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời. Bốn vệ tinh lớn nhất của hành tinh khí khổng lồ này có thể dễ dàng quan sát được qua một cặp ống nhòm. Bề mặt của Sao Mộc đặc trưng bởi các sọc mây màu nâu tối có thể quan sát được qua kính thiên văn. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Rạng sáng 25/05: Giao hội của Sao Mộc với Mặt Trăng.
Sao Mộc và Mặt Trăng sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 4 độ 8 phút.
Sao Thổ
Sao Thổ hiện diện trên bầu trời buổi sáng sớm. Trong tháng này, Sao Thổ sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Ma Kết. Sao Thổ là một hành tinh khí khổng lồ tuyệt đẹp với vành đai đặc trưng bao quanh. Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp bạn nhận ra vành đai tuyệt đẹp của hành tinh này. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Các chòm sao và các vật thể sâu
Bầu trời đêm thật huyền ảo với các chòm sao gắn liền với những câu chuyện thần thoại kỳ thú. Xử Nữ, Hậu Phát, Lạp Khuyển, là những chòm sao đại diện cho tháng 05.
Nhìn về phía nam, tránh xa vùng trung tâm đầy sao của Dải Ngân Hà. Như vậy chúng ta có thể nhìn sâu hơn vào vũ trụ. Chòm sao Xử Nữ (Virgo) chế ngự bầu trời rộng lớn phía nam vào buổi tối muộn. Là một trong những chòm sao Hoàng Đạo từ thời cổ đại, Xử Nữ tôn lên nhân cách sống của người phụ nữ.
Sử dụng một cặp ống nhòm để thăm thú cụm thiên hà Xử Nữ (Virgo Cluster of Galaxies). Mỗi đốm sáng nhỏ là những thiên hà ở rất xa so với Ngân Hà của chúng ta, được thắp sáng bởi ánh sáng của hàng tỷ ngôi sao trong mỗi thiên hà.
Thiên hà Sombrero, hay còn gọi là M104, nằm ở phần phía nam của chòm sao Xử Nữ. Dải bụi tối khiến nó trông giống như một chiếc mũ lớn, đúng như tên gọi của nó.
Có hai chòm sao nhỏ hơn nằm phía trên chòm sao Xử Nữ. Chòm sao Tóc Tiên (Coma Berenices), một vị nữ hoàng đáng kính đã dâng mái tóc dài của mình cho các vị thần để đảm bảo cho chồng trở về an toàn từ chiến tranh.
M64, một thiên hà xoắn ốc, có thể tìm thấy trong làn tóc của chòm sao Tóc Tiên.
Chòm sao Lạp Khuyển (Canes Venatici) đại diện cho những chú chó săn của các vị thần.
Ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Lạp Khuyển là Cor Caroli - có nghĩa là \"Trái tim của Charles\", được đặt theo tên vua Charles đệ nhất ở nước Anh.
M51, nằm trong chòm sao Lạp Khuyển, còn gọi là Thiên hà Xoáy Nước (Whirlpool Galaxy). Đó là một trong những thiên hà xoắn ốc chính diện đẹp nhất trên bầu trời.
Các sự kiện thiên văn học
Mưa sao băng Bảo Bình eta thắp sáng bầu trời đêm tháng 05, là sự kiện thiên văn sẽ diễn ra trong tháng này.
Ngày 06-07/05: Mưa sao băng Bảo Bình eta (η-Aquariids).
Mưa sao băng Bảo Bình η (Eta Aquarids) là một trận mưa sao băng trên trung bình, với khoảng 60 sao băng một giờ tại cực đỉnh. Phần lớn sao băng được nhìn thấy ở bán cầu Nam. Tại bán cầu Bắc, tần suất chỉ ở khoảng 30 sao băng một giờ. Trận mưa sao băng này được cho là xuất phát từ tàn dư bụi để lại của sao chổi Halley, được phát hiện và quan sát từ thời cổ đại. Trận mưa sao băng diễn ra hằng năm từ ngày 19 tháng 4 đến ngày 28 tháng 5. Cực điểm năm nay của Bảo Bình eta rơi vào đêm 06, rạng sáng 07 tháng 05. Mặt Trăng lưỡi liềm đầu tháng sẽ lặn trước nửa đêm để lại bầu trời tối thuận lợi cho một buổi quan sát mưa sao băng. Thời gian quan sát tốt nhất là sau nửa đêm tại khu vực tối, thoáng đãng. Các sao băng sẽ bắt nguồn từ chòm sao Aquarius (Bảo Bình), nhưng cũng có thể xuất hiện bất cứ đâu trên bầu trời.
Bầu trời đêm luôn là một bữa tiệc thiên văn kỳ thú. Hãy khám phá những điều kỳ diệu từ ngay sân sau nhà bạn.
Truy cập website vatlythienvan.com để tìm hiểu thêm nhiều điều bổ ích.
VẬT LÝ THIÊN VĂN - Chia sẻ niềm đam mê!
