Trăng Thợ Săn, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thủy, hiện diện trên bầu trời đêm. Phi Mã, Tiên Nữ, là những chòm sao đại diện cho tháng 10. Mưa sao băng Lạp Hộ sẽ diễn ra trong tháng này.
Hướng dẫn quan sát các chòm sao, các vật thể sâu, các hành tinh, và các sự kiện thiên văn học đáng chú ý trên bầu trời đêm tháng 10/2022.
Các pha Mặt Trăng
Trăng Thợ Săn là tên gọi cho pha trăng tròn của tháng 10 năm 2022.
Ngày 03/10: Trăng thượng huyền
Mặt Trăng sẽ có hình dạng bán nguyệt và xuất hiện ở thiên đỉnh vào đầu buổi tối, sau đó lặn dần về phía tây. Những ngày quanh ngày này là thuận lợi nhất để quan sát Mặt Trăng qua kính thiên văn hay ống nhòm. Các miệng hố trên Mặt Trăng sẽ xuất hiện rõ trên bề mặt của vệ tinh tự nhiên này.
Ngày 10/10: Trăng tròn
Mặt Trăng sẽ ở vị trí xung đối và bề mặt của nó sẽ phản xạ tối đa ánh sáng Mặt Trời về phía Trái Đất. Lần Trăng tròn này còn được biết đến bởi các bộ lạc bản địa cổ ở Mỹ với tên gọi Trăng Thợ Săn, bởi vì đây là thời điểm lá mùa thu bắt đầu rụng và loài nai đã được vỗ béo, sẵn sàng cho việc săn bắt. Theo âm lịch Việt Nam, ngày này là ngày rằm tháng Chín.
Ngày 17/10: Trăng hạ huyền
Mặt Trăng sẽ có hình dạng bán nguyệt và mọc từ sau nửa đêm. Những ngày quanh ngày này là thuận lợi nhất để quan sát Mặt Trăng qua kính thiên văn hay ống nhòm. Các miệng hố trên Mặt Trăng sẽ xuất hiện rõ trên bề mặt của vệ tinh tự nhiên này.
Ngày 25/10: Trăng mới
Mặt Trăng sẽ xuất hiện cùng phía với Mặt Trời và sẽ không hiện diện trên bầu trời đêm. Đây là thời điểm tốt nhất tháng để quan sát các vật thể mờ như các thiên hà hay các cụm sao bởi vì không có sự lấn át của ánh trăng.
Các hành tinh buổi tối
Bầu trời đêm tháng 10 năm 2022 được tô điểm bởi các hành tinh tuyệt đẹp. Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thủy, hiện diện trên bầu trời đêm.
Sao Mộc
Sao Mộc hiện diện trên bầu trời buổi tối. Trong tháng này, Sao Mộc sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Song Ngư. Sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời. Bốn vệ tinh lớn nhất của hành tinh khí khổng lồ này có thể dễ dàng quan sát được qua một cặp ống nhòm. Bề mặt của Sao Mộc đặc trưng bởi các sọc mây màu nâu tối có thể quan sát được qua kính thiên văn. Hãy tìm kiếm hành tinh này mọc cao trên bầu trời buổi tối.
Rạng sáng 09/10: Giao hội của Sao Mộc với Mặt Trăng.
Mặt Trăng và Sao Mộc sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 1 độ 46 phút.
Sao Thổ
Sao Thổ hiện diện trên bầu trời buổi tối. Trong tháng này, Sao Thổ sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Ma Kết. Sao Thổ là một hành tinh khí khổng lồ tuyệt đẹp với vành đai đặc trưng bao quanh. Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp bạn nhận ra vành đai tuyệt đẹp của hành tinh này. Hãy tìm kiếm hành tinh này mọc cao trên bầu trời buổi tối.
Rạng sáng 06/10: Giao hội của Sao Thổ với Mặt Trăng.
Mặt Trăng và Sao Thổ sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 4 độ 8 phút.
Sao Hỏa
Sao Hỏa hiện diện trên bầu trời buổi tối muộn. Trong tháng này, Sao Hỏa sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Kim Ngưu. Sao Hỏa còn được gọi tên là hành tinh Đỏ bởi vì bề mặt của hành tinh này có màu đỏ tối. Vì kích thước quá nhỏ bé của mình, các chi tiết bề mặt Sao Hỏa chỉ có thể quan sát được qua những chiếc kính thiên văn mạnh nhất. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía đông vào lúc tối muộn.
Rạng sáng 15/10: Giao hội của Sao Hỏa với Mặt Trăng.
Mặt Trăng và Sao Hỏa sẽ giao hội và tiến đến gần nhau, cách nhau chỉ 4 độ 48 phút.
Các hành tinh buổi sáng
Sao Thủy
Sao Thủy hiện diện trên bầu trời buổi sáng sớm. Trong tháng này, Sao Thủy sẽ xuất hiện ở khu vực của chòm sao Xử Nữ. Sao Thủy là hành tinh ở gần Mặt Trời nhất. Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp bạn nhận ra hành tinh này cũng có các pha như Mặt Trăng. Hãy tìm kiếm hành tinh này trên bầu trời phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Rạng sáng 09/10: Sao Thủy ở vị trí Ly giác cực đại phía tây.
Hành tinh này sẽ đạt ly giác cực đại phía tây lên đến 17 độ 58 phút tính từ Mặt Trời. Đây là thời điểm tốt nhất để quan sát hành tinh này khi mà nó sẽ ở vị trí cao nhất trên đường chân trời bầu trời buổi sáng sớm. Hãy quan sát hành tinh này ở thấp trên đường chân trời phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Các chòm sao và các vật thể sâu
Bầu trời đêm thật huyền ảo với các chòm sao gắn liền với những câu chuyện thần thoại kỳ thú. Phi Mã, Tiên Nữ, là những chòm sao đại diện cho tháng 10.
Phi Mã (Pegasus), chú ngựa lớn có cánh trong thần thoại Hy Lạp, hiên ngang băng giữa bầu trời đêm mùa thu.
Cơ thể của chú ngựa được đánh dấu bởi một vùng rộng lớn của các ngôi sao được gọi là \"Hình Vuông Lớn\" (Great Square of Pegasus).
Chòm sao Phi Mã có chứa ngôi sao 51-Pegasi, ngôi sao giống Mặt Trời đầu tiên được phát hiện có một ngoại hành tinh.
Góc sáng nhất của Hình Vuông Lớn là ngôi sao Alpheratz, cũng là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Tiên Nữ (Andromeda).
Chòm sao Tiên Nữ nằm ngay cạnh Hình vuông Lớn. Trong thần thoại Hy Lạp, Tiên Nữ Andromeda là con gái của Tiên Vương Cepheus và Tiên Hậu Cassiopeia (vua và hoàng hậu xứ Ethiopia). Nàng bị xích lại bên bờ biển để chuẩn bị hiến tế cho thủy quái Cetus đang tàn phá đất nước, để cứu xứ sở này. Cuối cùng nàng công chúa được Anh Tiên cứu thoát.
Bên trong ranh giới của chòm sao Tiên Nữ, hãy tìm M31 - thiên hà Tiên Nữ (Andromeda), một \"hòn đảo\" đơn độc giữa không trung chứa hàng tỷ ngôi sao. Trong một đêm tối quang đãng, thiên hà này hiện ra như một mảng sương mờ. Nằm cách khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng, M31 là thiên hà xoắn ốc gần thiên hà Ngân Hà (Milky Way) của chúng ta nhất và là vật thể xa nhất mà bạn có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Ống nhòm và kính thiên văn nhỏ sẽ tiết lộ cho bạn vùng trung tâm sáng rực và các cánh tay xoắn ốc.
Một thiên hà đồng hành nhỏ hơn là M110, xuất hiện như là một chấm mờ ở gần thiên hà lớn này.
Thiên hà Tiên Nữ đang chậm rãi hút lại gần, và cuối cùng sẽ \"tiêu thụ\" một thiên hà đồng hành khác nhỏ hơn là M32.
Các sự kiện thiên văn học
Mưa sao băng Lạp Hộ thắp sáng bầu trời đêm tháng 10, là sự kiện thiên văn sẽ diễn ra trong tháng này.
Ngày 21-22/10: Mưa sao băng Lạp Hộ (Orionids).
Mưa sao băng Lạp Hộ (Orionids) là một trận mưa sao băng trung bình với tần suất 20 sao băng một giờ tại cực đỉnh. Các sao băng Lạp Hộ có nguồn gốc từ tàn dư bụi để lại bởi sao chổi Halley, được phát hiện từ thời cổ đại. Trận mưa sao băng diễn ra hằng năm từ ngày 02 tháng 10 đến ngày 07 tháng 11. Cực điểm năm nay của Lạp Hộ rơi vào đêm 21, rạng sáng 22 tháng 10. Mặt Trăng lưỡi liềm cuối tháng sẽ không gây ảnh hưởng đến việc quan sát mưa sao băng, khiến cho đây sẽ là một trong những trận mưa sao băng tuyệt vời của cả năm. Thời gian quan sát tốt nhất là sau nửa đêm tại khu vực tối, thoáng đãng. Các sao băng sẽ bắt nguồn từ chòm sao Orion ( Lạp Hộ), nhưng cũng có thể xuất hiện bất cứ đâu trên bầu trời.
Bầu trời đêm luôn là một bữa tiệc thiên văn kỳ thú. Hãy khám phá những điều kỳ diệu từ ngay sân sau nhà bạn.
Truy cập website vatlythienvan.com để tìm hiểu thêm nhiều điều bổ ích.
VẬT LÝ THIÊN VĂN - Chia sẻ niềm đam mê!
