Sư Tử (Leo) là một trong những chòm sao dễ xác định nhất trên bầu trời đêm. Tháng tư và tháng năm là những thời điểm tuyệt vời để quan sát chòm sát chòm sao này.
Là một trong số 13 chòm sao hoàng đạo, Sư Tử là một trong những chòm sao dễ nhận ra nhất trên bầu trời đêm. Phần lớn mọi người tìm thấy Sư Tử bằng cách tìm một khuôn mẫu đặc biệt trên vòm bầu trời: hình một dấu hỏi ngược. Một nhóm sao còn được gọi là Sickle trong chòm Sư Tử. Ngôi sao sáng nhất trong chòm Sư Tử, Regulus, nằm ở phần dưới của dấu hỏi ngược này.
Làm thế nào để quan sát chòm Sư Tử
Nhìn từ Bắc Bán Cầu, con Sư Tử này là một người bạn thời tiết, thường mọc vào buổi tối sớm vào khoảng 20 tháng 3. Những ngày cuối tháng ba, trong tháng tư và tháng năm là khoảng thời gian tốt nhất để xác định được chòm Sư Tử, vì nó sẽ hiện lên ngay sau khi Mặt Trời lặn và ở lại trên bầu trời cho tới trước bình minh. Chú ý rằng đầu tiên là bạn đang tìm kiếm một dấu hỏi ngược, Sickle, đường cong của nó phác thảo bờm "Sư Tử. Ngôi sao sáng nhất của chòm Sư Tử, Regulus, với màu sáng xanh lấp lánh tuyệt đẹp. Nó đánh dấu điểm dưới cùng của dấu hỏi chấm và được coi là "trái tim Sư Tử".
Một nhóm ba ngôi sao ở phía Đông của chòm này tượng trưng cho chân sau và đuôi của chú "Sư Tử". Ngôi sao sáng nhất trong số ba ngôi sao này là Denebola, có nghĩa là đuôi Sư Tử trong tiếng Ả Rập.
Giống như những ngôi sao khác, những ngôi sao trong chòm Sư Tử trở lại cùng một vị trí trên bầu trời sớm hơn khoảng bốn phút qua mỗi ngày hay hai giờ qua mỗi tháng. Vào đầu tháng tư, chòm sao này sẽ lên cao nhất trên bầu trời vào khoảng 10 giờ tối và bắt đầu lặn xuống dưới chân trời phía Tây vào khoảng 4 giờ sáng. Vào mùng 1 tháng năm, Sư Tử sẽ lên cao nhất trên bầu trời đêm lúc 8 giờ tối. Và tương tự vậy, trong đầu tháng năm, chòm sao này sẽ bắt đầu lặn xuống dưới đường chân trời lúc 2 giờ sáng. Tiếp đến là tháng sáu, bạn sẽ thấy Sư Tử lặn dần về hướng Tây vào buổi chiều tối.
Mặc dù chòm sao Sư Tử sẽ lặn dần xuống đường chân trời vào gần tối qua mỗi tháng, nhưng bạn vẫn có thể quan sát được nó vào chiều tối cho tới tận tháng 7. Cuối tháng bảy hoặc đầu tháng tám, chú Sư Tử này sẽ bắt đầu khuất dần vào hoàng hôn và sẽ không trở lại vào trước bình minh cho tới tận cuối tháng 9 hay tháng 10.
Tìm kiếm Sư Tử bằng ‘thuật bắt sao’ (star-hopping) từ Bắc Đẩu
Đối với mỗi người yêu thiên văn thì nhóm sao Bắc Đẩu chắc hẳn sẽ không còn xa lạ, và từ đó bạn có thể bắt được chòm Sư Tử mọi lúc. Trong tháng 4, khi màn đêm buông xuống, hãy tìm Bắc Đẩu nằm cao trên bầu trời hướng Bắc và vào buổi tối tháng Năm, hãy tìm cái đẩu lộn ngược này ở phía Bắc, trên ngôi sao Bắc Cực Polaris. Sau đó hãy xác định hai ngôi sao chỉ dẫn của Bắc Đẩu- đó là hai ngôi sao phía ngoài nằm trong phần gầu múc của cái đẩu. Một đường tưởng tượng được vẽ giữa các ngôi sao này theo một hướng về phía Polaris, Sao Bắc Đẩu. Và theo hướng ngược lại ta sẽ xác định được vị trí của Sư Tử.
Chòm sao Sư Tử trong lịch sử và thần thoại
Hình ảnh Sư Tử trong chòm sao này gắn liền với Mặt Trời. Mặt Trời đi ngang qua phía trước của chòm Sư Tử trong khoảng ngày 10 tháng 8 tới ngày 16 tháng 9 mỗi năm. Những người Ai Cập cổ đại đưa Sư Tử lên vị trí cao nhất của sự tôn sùng bởi Mặt Trời tỏa sáng phía trước chòm sao này cũng chính là thời điểm lũ sông Nile hàng năm, huyết mạch của quốc gia nông nghiệp này.
Mọi người tin rằng những đài phun nước hình đầu sư tử khác nhau được thiết kế bởi các kiến trúc sư Hy Lạp và La Mã tượng trưng cho vùng nước mang lại sự sống được giải phóng bởi sự hiện diện của Mặt Trời trong chòm Sư Tử.
Trong chiêm tinh học, Sư Tử - một trong ba cung hệ hỏa trong Hoàng đạo - được cai trị bởi Mặt Trời.
Rất nhiều câu truyện được gắn liền với chú Sư Tử này. Có lẽ hai câu chuyện biết đến nhiều hơn cả đó là chiến công đầu tiên của Hercules với Sư Tử huyền thoại Nemean và câu chuyện tình bi thảm giữa Pyramus và Thisbe trong tiểu thuyết của nhà văn Ovid.
Bạn sẽ quan sát được gì với một chiếc kính thiên văn ở chòm sao Sư Tử?
Ngôi sao Algieba là một hệ sao đôi, có thể quan sát được qua một chiếc kính thiên văn cỡ nhỏ khi không khí ổn định. Nếu các ngôi sao lấp lấp lánh liên tục, điều đó chỉ ra rằng bầu không khí đang ở trạng thái hỗn loạn - không ổn định. Nói cách khác, nếu thấy những ngôi sao ít nhấp nháy hoặc hầu như không, hãy thử vận may của bạn với việc tách biệt hệ sao Algieba thành hai ngôi sao sặc sỡ sắc màu với kính thiên văn. Bởi khi nhìn bằng mắt thường, bạn sẽ chỉ thấy một ngôi sao đơn lẻ mà thôi.
Một cặp thiên hà gần nhau trong chòm Sư Tử cũng là một mục tiêu tuyệt vời cho kính thiên văn: M65 và M66. Với một chiếc kính thiên văn trung bình, bạn có thể thấy cả M65 và M66 trong một khuôn hình.
Khi bạn đã thực hiện thành công với M65 và M66, bạn cũng có thể thử vận với cặp thiên hà khác như: M95 và M96.
Tham khảo
- Earth Sky: Leo? Here’s your constellation