Sao chổi ATLAS đã mang lại nhiều sự tiếc nuối cho cư dân địa cầu khi mà nó tưởng chừng như sẽ là một đối tượng sáng để có thể quan sát được bằng mắt thường trên bầu trời đêm, nhưng đã vỡ vụn thành từng mảnh và nhanh chóng mờ nhạt đi và không còn cơ hội để quan sát trên bầu trời đêm nữa.
Kính viễn vọng không gian Hubble hôm 20/4/2020 đã chụp bức ảnh cho thấy sao chổi ATLAS đã vỡ ra thành nhiều mảnh. Ảnh: Hubble.
Rất nhiều người ở khắp nơi trên thế giới đã rất hy vọng về sự viếng thăm của sao chổi này có thể "thắp sáng" bầu trời đêm trên Trái Đất (đủ sáng để có thể quan sát bằng mắt thường). Tuy nhiên lõi băng của sao chổi này đã vỡ vụn thành từng mảnh.
Các bức ảnh chụp và nửa đầu tháng Tư đã xác nhận rằng nhân của sao chổi này đã tách ra và tạo thành ít nhất là ba mảnh vỡ. Vẫn chưa rõ nguyên do chính xác vì sao sao chổi này đã vỡ vụn thành từng mảnh, nhưng điều này đang mang lại cái kết buồn đối với ATLAS. Sao chổi này tiếp tục cho thấy những sự vỡ vụn nữa và nhanh chóng mờ đi. Có lẽ chẳng còn lại gì khi ATLAS đến gần Mặt Trời nhất vào ngày 31/05 tới đây.
Tuy nhiên một tia hy vọng khác được thắp lên cho dù ATLAS đang từ từ vỡ vụn, thì có một sao chổi khác đang di chuyển về phía Mặt Trời và có thể sẽ là một ứng viên thay thế xứng đáng.
Sao chổi SWAN
Ngày 11/04, cùng ngày mà ATLAS vỡ thành ba mảnh, một nhà thiên văn học nghiệp dư tên là Michael Mattiazzo đã phát hiện ra một sao chổi mới khi đang lục tìm trong các dữ liệu từ Đài quan sát Mặt Trời và Nhật quyển SOHO.
Sao chổi này bỗng nhiên xuất hiện trong các bức ảnh chụp bởi một công cụ của SOHO có tên là Solar Wind ANisotropies, sau nay được lấy tên viết tắt để đặt cho sao chổi mới phát hiện này: “SWAN”.
Công cụ SWAN của SOHO được thiết kế không phải để tìm sao chổi, mà là để khảo sát Hydrogen trong Hệ Mặt Trời. Nhưng vì sao chổi "ngang nhiên" phun trào ra một lượng hydrogen đủ lớn dưới dạng băng nước, thế nên nó dễ dàng bị "bắt" được bởi SWAN.
Trùng hợp thay, Mattiazzo cũng sống ở Swan Hill, Victoria, Úc.
Đuôi I-on của sao chổi mới xuất hiện SWAN. Ảnh: Gerald Rhemann.
Một vị khách đến từ thời tiền sử
Sao chổi mới này có vẻ như "du hành" trên một quỹ đạo ellipse rất dẹt. Một mô phỏng cho thấy sao chổi SWAN đang di chuyển quanh Mặt Trời với một chu kỳ lên đến 25 triệu năm! Điều này có nghĩa là lần viếng thăm gần đây nhất vào phía trong Hệ Mặt Trời đã diễn ra từ thế Tiệm Tân (Oligocene Epoch), khi mà Paraceratherium, loài tê giác không sừng, một trong những loài động vật có vú mặt đất lớn nhất, đang "cuốc bộ" trên Trái Đất.
Hiện tại, sao chổi SWAN chỉ có thể quan sát được từ các khu vực phía nam xích đạo. Nó đang nằm ở khu vực của chòm sao Ngọc Phu (Sculptor, Nhà điêu khắc), không xa ngôi sao có độ sáng biểu kiến bằng 1 - Fomalhaut. Tính đến ngày 16/04, sao chổi này có độ sáng biểu kiến là +7,8 - khá dễ dàng để “bắt gặp” qua một cặp ống nhòm - với phần đầu lớn gần bằng một phần sáu bề rộng biểu kiến của Mặt Trăng.
Câu hỏi lúc này được đặt ra là liệu SWAN có thể trở thành một thiên thể sáng hay không? Câu trả lời khả dĩ nhất là "có thể". Tương tự như ATLAS, sao chổi SWAN là một sao chổi tương đối nhỏ. Nó sẽ đi qua gần Trái Đất nhất vào ngày 12/05 ở khoảng cách 83,3 triệu km, và sẽ ở gần Mặt Trời nhất vào ngày 27/05 với khoảng cách 64,4 triệu km đến ngôi sao của chúng ta.
Giả sử rằng sao chổi SWAN tiếp tục sáng dần lên với độ tăng như hiện tại, nó có thể đạt đến độ sáng biểu kiến cấp 3 vào những tuần cuối tháng Năm. Điều này sẽ khiến cho sao chổi sáng đủ để có thể quan sát bằng mắt thường đối với cả những cư dân địa cầu ở bán cầu bắc, cho dù nó sẽ ở rất thấp trên đường chân trời phía Tây - Tây Bắc ngay sau khi Mặt Trời lặn, và ở rất thấp trên đường chân trời phía Đông - Đông Bắc ngay trước khi Mặt Trời mọc.
Một thực tế là việc sao chổi này đột nhiên xuất hiện gợi mở rằng nó có thể đang trong quá trình trở nên bùng sáng và rằng sau một vài ngày hay vài tuần, SWAN có thể sẽ mờ nhạt dần - hoặc thậm chí là có thể bị vỡ vụn theo cách rất giống với sao chổi ATLAS.
Nói cách khác, SWAN cuối cùng có thể sẽ có một kết thúc “không có hậu”. VLTV sẽ tiếp tục theo dõi các thông tin về sao chổi SWAN này trong vài tuần tới và sẽ cập nhật liên tục cho các alien. Cùng chờ đợi nào!
