Hàng tỉ ngôi sao trên bầu trời đêm luôn gợi lên cho ta một câu hỏi, liêu rằng chúng ta có cô độc trong vũ trụ này không? Cuộc tìm kiếm trí thông minh ngoài trái đất (hay viết tắt là SETI) đang cố gắng tìm câu trả lời cho câu hỏi này bằng cách săn tìm dấu hiệu của các nên văn minh tiên tiến ngoài trái đất.
Khi nhắc đến cuộc tìm kiếm dạng sống bậc cao ngoài Trái Đất, ta cứ nghĩ đây là công việc của tất cả các nhà thiên văn nghiệp dư trên khắp thế giới. Song song với đó, cũng có một cơ quan chuyên nghiên cứu và dẫn đầu trong nhiệm vụ tìm kiếm thông tin của sự sống ngoài Trái Đất này - viện SETI.
Viện SETI
Đóng vai trò lớn nhất trong việc săn tìm dạng sinh vật sống bậc cao ngoài hệ mặt trời, Viện SETI quy tụ các nhà khoa học, kỹ sư, các nhà kỹ thuật, giáo viên và nhiều nhân viên hỗ trợ khác. Năm 1988, NASA bắt đầu tài trợ chi phí cho một chiến dịch tìm kiếm này để quét hết tất cả các hướng trên bầu trời. Nó được bắt đầu từ năm 1992, vào đúng kỷ niệm 500 năm ngày Columbus tìm thấy châu Mĩ. Tuy nhiên, chỉ trong vòng một năm sau đó, Quốc Hội Mĩ đã ngừng tài trợ cho chương trình.
Viên SETI phải kêu gọi nguồn tài trợ tư nhân để tiếp tục chiến dịch tìm kiếm này. Những quyên góp từ các nhà hảo tâm đã giúp cho viện có thể tiếp tục việc tìm kiếm tín hiệu từ hành tinh khác. Theo trang web của viện, thì họ đã có hơn 100 dự án, cả về thiên văn học và khoa học hành tinh, hóa học phân tử cấu tạo nên sự sống, nguồn gốc sự sống hay sự biến đổi khí hậu.
Dự án Phoenix tiếp tục mục tiêu tìm kiếm ban đầu được NASA tiến hành. Chương trình kiểm tra cẩn thận vùng xung quanh của hàng ngàn ngôi sao lân cận giống mặt trời bằng anten lớn nhất thế giới
Trong một dự án liên kết với trường Đại học Berkeley, bang California, Viện đã xây dựng tổ hợp 42 kính thiên văn có chức năng như một kính thiên văn lớn. Tổ hợp kính thiên văn Allen, theo tên của một nhà quyên góp- Paul Allen( đồng sáng lập Microsoft), đã bắt đầu việc quan sát từ năm 2007. Theo Viện SETI thì tổ hợp kính này sẽ cho phép các nhà khoa học khảo sát đến 1 triệu sao lân cận trong vòng 2 thập kỷ tới.
Săn tìm sự sống bậc cao
Sự sống ở đây có thể hiểu là sinh vật sống bao gồm vi khuẩn và các dạng sinh vật đơn giản khác. Không có nền văn minh và công nghệ, các sinh vật như thế không thể phát ra được tín hiệu có thể vượt qua cả thiên hà để đến với chúng ta. Vì thế các nhà khoa học phải nghiên cứu bầu khí quyển cũng như các đặc tính khác của những hành tinh trong và ngoài hệ mặt trời như là một phần của việc tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất.
Việc tìm kiếm những nền văn minh tiên tiến ngoài Trái Đất dường như đã vượt ra khỏi phạm vi chỉ săn tìm những sinh vật sống đơn giản như thế. Hầu hết các cuộc tìm kiếm của SETI đều tập trung vào việc săn tìm tín hiệu vô tuyến hay tín hiệu quang học mà có thể liên quan đến sự sống của người ngoài hành tinh.
Bởi vì sự sống trên Trái Đất xuất hiện sau 100 triệu năm tính từ khi điều kiện sống trên hành tinh của chúng ta được hình thành. Nhiều nhà khoa học nghĩ rằng sự sống chỉ có thể tiến hoá trên hành tinh khi có điều kiện thích hợp. Với hàng tỉ ngôi sao trong thiên hà, mỗi ngôi sao có thể có ít nhất một hành tinh xoay quanh nó, nên cơ hội rất lớn để cho sự sống có thể xuất hiện trên một hành tinh nào đó. Một số lượng khổng lồ của các hành tinh được kính thiên văn Kepler đặt ngoài vũ trụ của NASA tiết lộ đã tạo ra một “vũng” các hành tinh có thể có điều kiện sống để các nhà khoa học viện SETI nhắm đến.
Theo nhà thiên văn học viên SETI -Seth Shostak, có 3 cách để tìm sự sống trên một hành tinh khác. Thứ nhất là ta có thể đến đó và nhìn, nhưng cách này chỉ khả thi với các hành tinh trong hệ Mặt Trời. Cách thứ hai là nghiên cứu ánh sáng từ những hành tinh đó để biết được bầu khí quyển của nó, đây là cách hiện tại được sử dụng bởi kính thiên văn không gian Hubble của NASA. Cách thứ ba là tìm kiếm những tín hiệu có thể phát ra từ những trí thông minh ngoại hành tinh đó.
“Đó là những gì viện SETI làm”: Shostak nói trên truyền thông.
Hầu hết các nhà nghiên cứu SETI tập trung vào tín hiệu vô tuyến, và phần lớn trong số họ săn tìm với dải tín hiệu hẹp- chỉ một phần nhỏ của phổ vô tuyến. Những vật thể tự nhiên đã che lấp phổ của tín hiệu, vì thế những dải tín hiệu hẹp rất có thể được phát ra từ một nguồn nhân tạo nào đó
Đồng thời, các nhà khoa học cũng tập trung vào việc tìm kiếm bằng thiết bị quang học. Việc săn tìm này được ví như tìm kiếm một tia chớp rất ngắn chỉ tồn tại trong khoảng nano giây.
Tin nhắn từ một thế giới khác có thể có chủ ý hay chỉ là tình cờ. Trái Đất đã truyền tín hiệu ra ngoài từ thế chiến thứ nhất, khi mà tín hiệu vô tuyến trở nên phổ biến. Viên SETI cũng tìm kiếm những tin nhắn có chủ ý để truyền vào vũ trụ. Gần đây, SETI cũng bắt đầu tìm kiếm sự liên lạc giữa hai thế giới dọc theo đường nhìn thấy của Trái Đất. Điều này có nghĩa là tin nhắn được truyền thẳng đến một hành tinh hay vệ tinh nào đó trong hệ Mặt Trời, và tín hiệu tiếp tục truyền ngược lại đến Trái Đất.
Tuy nhiên, liệu con người có thể hiểu được những tin nhắn từ ngoài vũ trụ hay không là một chuyện hoàn toàn khác. Nếu một nền văn minh cố ý truyền một tin nhắn vào vũ trụ, họ có thể chuyển chúng thành dạng đơn giản nhất. Tuy nhiên, nếu một tin nhắn được tình cờ truyền đi hay chỉ là một tin nhắn của họ cho một thế giới khác thì điều tất nhiên là các nhà khoa học khó có thể giải mã nó.
Theo viên SETI, tín hiệu thu được sẽ tiết lộ một vài điều về nên văn minh đó. Các nhà khoa học sẽ có thể xác định được nguồn gốc của nó, và những sự thay đổi của tín hiệu có thể giúp xác định hành tinh đó tự quay và chuyển động như thế nào.
“Dù rằng thông tin này có vẻ hạn chế, nhưng việc tìm kiếm trí thông minh ngoài hành tinh vẫn sẽ là một câu chuyện lớn” Viện SETI đề cập trên trang web của mình.
“ Và chúng ta nhận thức được rằng chúng ta không cô độc và cũng không phải là loài thông minh nhất trong vũ trụ”
Nếu tìm thấy được tín hiệu, viện hình dung rằng sự nhiệt huyết của nhân loại sẽ thúc đẩy loài người xây dựng những cái kính vô tuyến lớn hơn để có thể thu nhận được những tín hiệu yếu.
Khó mà có thể giữ liên lạc liên tục giữa Trái Đất và một nền văn minh tiên tiến cách xa Mặt Trời. Bởi vì phải mất tới vài năm để tín hiệu có thể truyền từ một hành tinh đến hành tinh khác. Alpha Centauri là ngôi sao gần nhất cách chúng ta 4.3 năm ánh sáng. Nếu giả sử có một nên văn minh tồn tại trên hành tinh xoay quanh ngôi sao này, thì phải mất hơn 8 năm để tín hiêu có thể truyền từ Trái Đất đến đó và quay ngược trở lại.
Tình cờ Trái Đất đã gửi một vài tin nhắn vào vũ trụ. Đó là vào năm 1974, một tin nhắn đơn giản được gửi vào vũ trụ từ đài thiên văn Arecibo ở Puerto Rico. Từ lúc đó, cả NASA và Nga đã bắt đầu gửi những tín hiệu ngắn vào vũ trụ, theo nguồn tin của viện SETI.
Kiểm tra và xác nhận
Khi một tín hiệu thú vị được phát hiện, các nhà khoa học đầu tiên phải kiểm tra xem nó có bắt nguồn từ ngoài Trái Đất. Bằng cách xác nhận bằng một kính vô tuyến khác, họ có thể đảm bảo rằng đã không gặp phải một tín hiệu do con người tạo ra. Thậm chí nếu thiết bị đầu xác nhận được rằng nguồn tín hiệu đó không bắt nguồn từ Trái Đất, một thiết bị khác vẫn phải dùng để xác nhận lại một kết quả giống như thế, đây là một bước quan trọng của quá trình khoa học
Một khi tín hiệu nhân tạo được xác nhận có nguồn gốc từ trí thông minh ngoài vũ trụ, khám phá này sẽ được công bố ngay lập tức
“Sẽ không có bất cứ bí mật gì, thế giới cần biết nhanh nhất vì điều này có thể giúp các nhà thiên văn học trên khắp thế giới giám sát bất cứ tín hiệu nào có thể phát hiện được 24/24
Những người tìm kiếm khác
Viện SETI có thể là cơ quan nổi tiếng nhất trong việc tìm kiếm nền văn minh tiên tiến khác, nhưng họ không phải là duy nhất. Trường đại học bang California, Berkeley có một số chương trình tìm kiếm tương tự, bao gồm cả sử dụng đài thiên văn Arecibo. Trường đại học Bologna của Ý cũng đang trong quá trình nghiên cứ về tín hiệu vô tuyến để tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất. Cả đại học Berkeley and Harvard ở Boston cũng đang trong dự án nghiên cứu tín hiệu quang học với mục đích này
Năm 2014, theo một biên bản trình Quốc Hội Hoa Kỳ, Shostak dự đoán rằng chỉ trong vài năm tới chúng ta sẽ tìm thấy sự sống trên hành tinh khác.
“Không có bất cứ bằng chứng nào có thể chứng minh có sự sống ngoài Trái Đất hay không, nhưng tôi nghĩ rằng tình hình sẽ thay đổi trong quãng đời còn lại của bất cứ ai trong căn phòng này.”
Dù rằng không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sự tồn tại của một nền văn minh tiên tiến khác, nhưng viện SETI vẫn luôn lạc quan.
Theo trang tin của họ, thì họ chỉ đang bới tìm trên bề mặt mà những nghiên cứu gần đây có thể làm. Thất bại trong việc tìm kiếm những tín hiệu như thế không chứng minh được rằng chúng ta đơn độc trong thiên hà. Hay nói cách khác thì sự vắng mặt của chứng cứ không thể chứng minh cho sự vắng mặt.
“ Viên SETI dự định là sẽ đẩy mạnh việc tìm kiếm. Những bước đi về công nghê và khám phá khoa học sẽ ảnh hưởng đến chiến dịch tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất trong tương lai. Nhưng việc từ bỏ không có mặt trong từ điển của họ. Christopher Columbus không quay đầu lại khi chỉ thấy thất bại trong những ngày đầu tiên khi đi tìm vùng đất mới.
Nguồn: space.com
