Algol - ngôi sao quỷ

Ảnh: tìm kiếm Algol ngôi sao quỷ trong chòm sao Anh Tiên Perseus và chiều tối mùa Thu. Anh Tiên dễ dàng nhận ra nằm phía dưới chữ W hoặc M của chòm sao Thiên Hậu - Cassiopeia. Credit Nhung Nguyen VLTV

Tại sao lại là Ngôi Sao Quỷ?

Ngôi sao nào đáng sợ nhất trên bầu trời đêm? Nếu bạn mới tập quan sát bầu trời, hãy chọn Algol trong chòm Anh Tiên, các nhà thiên văn học xưa đã đặt cho nó cái tên Ngôi Sao Quỷ.

Khi bạn nhìn lên Algol, nó sẽ không gây ám ảnh hay đáng sợ gì đâu.  Những truyền thuyết của bầu trời luôn gắn liền với các câu chuyện về ma quỷ như quái vật Medusa - thần thoại kể rằng ngoại hình của bà ta ghê rợn đến nỗi bất cứ ai nhìn vào đều sẽ hóa thành đá. Cái tên Algol được lấy từ tiếp Ả Rập có nghĩa là Đầu Quỷ hay Ngạ Quỷ Ghoul - ám chỉ cái đầu của Medusa.

Trong truyền thuyết về bầu trời, Anh Tiên- một đại anh hào thường được miêu tả gắn trên con ngựa bay Pegasus - đã giết Medusa mục đích là đưa thủ cấp của nó đến để hạ gục quái vật biển Cetus bằng cách biến nó thành đá. Có lẽ tiền nhân đã liên kết độ sáng có thể thay đổi của ngôi sao này với con mắt của quỷ dữ.

Ảnh: Quái vật medusa Wikimedia / Caravaggio .

Algol là một ngôi sao biến quang

Algol là một ngôi sao biến quang, mờ  và tăng dần về độ sáng.

Những người quan sát ban đầu chắc hẳn đã để ý tới sự thay đổi về độ sáng của nó, điều này có lẽ đã khiến họ đặt cái tên của nó theo sự kì lạ này. Có rất nhiều ngôi sao biến quang được biết đến trên bầu trời, nhưng có lẽ Algol là ngôi sao nổi nhất trong số đó. Ngôi sao quỷ sáng lên và mờ dần đều đặn theo chu kỳ, một chu kỳ của nó diễn ra trong 2 ngày 20 giờ và 49 phút, và bạn hoàn toàn có thể thấy sự thay đổi hoàn toàn bằng mắt thường.

Sự biến đổi của Algol rất dễ quan sát. Ở thời điểm sáng nhất, Algol tỏa sáng gấp 3 lần so với lúc nó mờ nhất, khi đạt được đến độ sáng cực đại nó sáng gần với độ sáng của ngôi sao Almach độ sáng biểu kiến 2 gần đó. Ở mức tối thiểu, cường độ ánh sáng của nó chỉ ngang với ngôi sao Epsilon Persei.

Thiên văn học ngày nay đã mở ra bí ẩn về sự thay đổi cường độ sáng của ngôi sao này. Đây thực chất là một hệ nhị phân, bao gồm hay ngôi sao có độ sáng khác nhau. Từ Trái Đất, chúng ta nhìn thấy mặt phẳng quỹ đạo của chúng gần như đồng phẳng, do đó, khi ánh sáng của ngôi sao mờ hơn chuyển động về phía trước, chúng ta thấy ngôi sao Algol có độ sáng kém nhất.

Cách xác định vị trí của Algol

Ngôi sao quỷ này rất dễ tìm, bản đồ sao  cho biết chúng sẽ hiện diện trên bầu trời Đông Bắc vào cuối Thu, đặc biệt là trong dịp Halloween này.

Chòm sao Tiên Hậu - Cassiopeia có hình dạng chữ W hoặc M rất dễ thấy - cho phép bạn sử dụng thuật bắt sao để xác định được Anh Tiên. Đảo mắt xuống phía dưới của chòm Tiên Hậu gần chân trời để phát hiện ra vị trí của Anh Tiên theo hình 1 nhé.

Tham khảo:

Earthsky.org: https://earthsky.org/brightest-stars/algol-the-demon-star/