Hướng dẫn quan sát các chòm sao, các vật thể sâu, các hành tinh và các sự kiện thiên văn học đáng chú ý của bầu trời đêm tháng 6/2019.

Các pha Mặt Trăng

Ngày 03 tháng 6: Trăng mới

Mặt Trăng sẽ xuất hiện cùng phía với Mặt Trời và sẽ không hiện diện trên bầu trời đêm.

Đây là thời điểm tốt nhất tháng để quan sát các vật thể mờ như các thiên hà hay các cụm sao bởi vì không có sự lấn át của ánh trăng.

Ngày 17 tháng 6: Trăng tròn

Mặt Trăng sẽ xuất hiện ở phía đối diện với Mặt Trời và bề mặt của nó sẽ phản xạ tối đa ánh sáng Mặt Trời về phía Trái Đất.

Lần Trăng tròn này còn được biết đến bởi các bộ lạc bản địa cổ ở Mỹ với tên gọi Trăng Dâu Tây bởi vì nó báo hiệu thời điểm thu hoạch trái cây chín và đồng thời cũng trùng với mùa thu hoạch cao điểm dâu tây. Lần trăng tròn này cũng còn được gọi là Trăng Hoa Hồng hay Trăng Mật.

Theo âm lịch Việt Nam, ngày này là ngày rằm tháng Năm.

Các hành tinh

Sao Hoả

Sao Hoả xuất hiện thấp trên đường chân trời phía tây và dần dần lặn xuống đường chân trời vào những ngày cuối tháng. Trong tháng này, Sao Hoả sẽ nằm ở khu vực của chòm sao Song Tử (Gemini).

Vì kích thước quá nhỏ bé của mình, các chi tiết bề mặt của hành tinh Đỏ chỉ có thể quan sát được qua những chiếc kính thiên văn mạnh nhất.

Hãy tìm kiếm hành tinh này thấp trên đường chân trời phía tây ngay sau khi Mặt Trời lặn.

Sao Thuỷ

Sao Thuỷ xuất hiện thấp trên đường chân trời phía tây ngay sau khi Mặt Trời lặn. Trong tháng này, Sao Thuỷ sẽ nằm ở khu vực của chòm sao Song Tử (Gemini).

Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp nhận ra hành tinh này cũng có các pha như Mặt Trăng.

Ngày 18 tháng 6: Sao Thuỷ và Sao Hoả giao hội

Hai hành tinh này sẽ nằm sát cạnh nhau và chỉ cách nhau 14’ trên đường chân trời phía tây, trong khu vực của chòm sao Song Tử. Sự kiện này hứa hẹn sẽ nhận được sự quan tâm đặc biệt của những người yêu thích bầu trời đêm.

Ngày 23 tháng 6: Sao Thủy ở vị trí ly giác cực đại phía đông

Hành tinh này sẽ đạt ly giác cực đại phía đông lên đến 25.2 độ tính từ Mặt Trời.

Đây là thời điểm tốt nhất để quan sát hành tinh này khi mà hành tinh này ở vị trí cao nhất trên đường chân trời bầu trời đêm.

Hãy quan sát hành tinh này ở thấp trên đường chân trời phía tây ngay sau khi Mặt Trời lặn.

Sao Mộc

Sao Mộc thống trị bầu trời đêm tháng 6/2019. Trong tháng này, Sao Mộc sẽ nằm ở khu vực của chòm sao Xà Phu (Ophiuchus).

Một cặp ống nhòm tốt sẽ cho phép bạn nhìn thấy 4 vệ tinh lớn nhất của Sao Mộc, xuất hiện như những chấm sáng bên cạnh hành tinh này.

Một chiếc kính thiên văn kích thước trung bình sẽ giúp bạn có thể nhìn thấy các sọc mây của hành tinh khí khổng lồ này.

Ngày 10 tháng 6: Sao Mộc ở vị trí xung đối

Khi một hành tinh có quỹ đạo bên ngoài quỹ đạo Trái Đất (quỹ đạo xa Mặt Trời hơn) tiến đến vị trí xung đối, thì có nghĩa là hành tinh đó đang tiến đến vị trí đối diện với Mặt Trời thông qua Trái Đất.

Lúc này khoảng cách từ hành tinh đến Trái Đất là ngắn nhất và góc phản xạ ánh sáng Mặt Trời đến Trái Đất bằng 0 độ, nên nhìn từ Trái Đất, hành tinh đó sẽ sáng hơn và kích thước biểu kiến sẽ lớn hơn, thuận lợi cho việc quan sát bằng kính thiên văn.

Vào ngày 10/6, Sao Mộc sẽ ở vị trí gần Trái Đất nhất và bề mặt của nó sẽ phản xạ tối đa ánh sáng từ Mặt Trời về phía Trái Đất. Sao Mộc sẽ sáng hơn bất kỳ thời gian nào trong năm nay và sẽ hiện diện suốt đêm dài.

Đây là thời điểm tốt nhất để quan sát và chụp ảnh Sao Mộc cùng với các vệ tinh tự nhiên của nó.

Ngày 16 tháng 6: Sao Mộc sẽ xuất hiện ngay sát cạnh Mặt Trăng tròn.

Sao Thổ

Sao Thổ mọc lên vào lúc tối muộn. Trong tháng này, Sao Thổ nằm ở khu vực của chòm sao Cung Thủ (Sagittarius).

Một chiếc kính thiên văn đủ mạnh sẽ giúp bạn nhận ra vành đai tuyệt đẹp của hành tinh khí khổng lồ này.

Vào ngày 18/6, Sao Thổ sẽ xuất hiện ngay cạnh Mặt Trăng tròn.

Các chòm sao và các vật thể sâu

Hãy hướng tầm quan sát của bạn lên cao để tìm bốn chòm sao đặc biệt.

Ngay phía trên đỉnh đầu là chòm sao Mục Phu (Boötes). Chòm sao này dễ dàng nhận diện bởi hình dáng giống cánh diều đặc trưng đã được ghi chép bởi nhiều nền văn hoá cổ đại.

Ngôi sao sáng nhất của nó là Arcturus, có độ sáng xếp thứ tư trên bầu trời đêm. Ngôi sao Epsilon Boötis trong chòm sao này còn được gọi là Izar. Với một chiếc ống nhòm, Izar sẽ xuất hiện là một trong những hệ sao đôi đẹp nhất trên bầu trời bởi sự tương phản màu sắc giữa các ngôi sao trong hệ.

Ngay bên trái của Mục Phu là "Vương Miện Phương Bắc", chòm sao Corona Borealis. Đây là chiếc vương miện cưới của công chúa Ariadne - con gái vua Minis của đảo Crete. (Thần thoại Hy Lạp).  Mặc dù các ngôi sao này có độ sáng không cao nhưng hình dáng của nó có thể dễ dàng nhận ra.

Chàng tráng sĩ thần thoại Vũ Tiên (Hercules) cũng hiện diện trên bầu trời đêm mùa hè. Chòm sao Vũ Tiên với hình tượng chàng tráng sĩ đang nắm trong tay vũ khí của mình. Đây là một chòm sao khá mờ. Hãy tìm hình vuông hơi lệch của nó gồm bốn sao, được gọi là "Keystone". Nó chính là "chìa khoá" để quan sát một cụm sao cầu rực sáng trong đêm mùa hè. Cụm sao Hercules tuyệt đẹp này có tên gọi M13, chứa khoảng một triệu ngôi sao.

Phía Ngoài Keystone là cụm sao cầu tráng lệ M92. Các cụm sao cầu là tập hợp các ngôi sao gần nhau, liên kết với nhau bởi lực hấp dẫn.

Chòm sao Thiên Long (Draco) uốn lượn trên bầu trời phía bắc. Đầu của con rồng này là những ngôi sao tạo thành một hình vuông hơi lệch.

Hãy tìm ngôi sao mờ nhất ở phía góc (Nu2 Draconis). Một cặp ống nhòm sẽ giúp nhìn rõ hơn các ngôi sao, như là một cặp đèn pha rực sáng.

Các sự kiện thiên văn học

Ngày 21 tháng 6: Hạ chí ở bán cầu bắc

Cực Bắc của Trái Đất sẽ nghiêng về phía Mặt Trời. Mặt Trời sẽ chiếu thẳng trên đường chí tuyến Bắc tại 23.44 Vĩ độ Bắc.

Tại Việt Nam, Hạ chí được xem là điểm giữa của mùa hè.

Tại một số quốc gia, như Hoa Kỳ và châu Âu, ngày này được xem là ngày đầu tiên của Mùa Hè ở bán cầu Bắc và là ngày đầu tiên của Mùa Đông ở bán cầu Nam.

Bầu trời đêm luôn là một bữa tiệc thiên văn thú vị. Hãy khám phá những điều kỳ diệu từ ngay sân sau nhà bạn.