Hướng dẫn quan sát các chòm sao, các thiên thể sâu, các hành tinh và các sự kiện thiên văn học của bầu trời đêm tháng 08/2017.
Các hành tinh buổi tối
Sau khi Mặt Trời lặn, nhìn về hướng tây để tìm Sao Mộc (Jupiter), vua của các hành tinh. Dùng một chiếc kính thiên văn để nhìn lướt qua các dải mây hoặc một vài mặt trăng của Sao Mộc.
Sao Thổ (Saturn) dành cả buổi chiều tối để treo mình trên bầu trời hướng nam. Hướng ánh nhìn đến những vành đai nổi tiếng của nó qua một chiếc kính thiên văn.
Các chòm sao và các thiên thể sâu
Ngắm sao vào những đêm tháng tám oi bức để khám phá được vô số những điều diệu kì.
Chòm sao Thiên Cầm (Lyra), cây Hạc Cầm nhỏ, nằm cao trên bầu trời vào buổi khuya. Ngôi sao chính của chòm là Chức Nữ (Vega), một trong những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời đêm.
Tìm kiếm chòm sao Thiên Cầm bằng cách xác định sao Chức Nữ và vẽ một hình bình hành với những ngôi sao ngay gần đó.
Epsilon Lyrae, một ngôi sao sáng gần Vega, thực ra là một hệ bốn ngôi sao tuyệt đẹp, còn gọi là hệ sao DoubleDouble.
Trên hình bình hành của chòm Thiên Cầm là Tinh vân Chiếc Nhẫn (Ring Nebula). Đó là một lớp vỏ khí phát sáng đang mở rộng ra được giải phóng từ ngôi sao chết ở tâm.
Chòm sao rộng lớn, Thiên Nga (Cygnus) như đang bay trên cao, xuyên qua màn đêm vào tháng Tám này. Sử dụng ngôi sao sáng Chức Nữ làm ngôi sao chỉ đường, hãy tìm hình chữ thập nằm về phía đông. Chòm Thiên Nga còn được biết đến với cái tên là Thập Tự Phương Bắc (Northern Cross).
Albreo, nằm ở phần đầu của Thiên Nga, một đối tượng quan sát tuyệt vời dành cho các kính thiên văn cỡ nhỏ. Cặp sao nổi bật này đặc trưng với tương phản màu sắc giữa màu xanh ngọc đại dương và màu vàng hoàng ngọc.
Deneb, cái đuôi của Thiên Nga, là một ngôi sao siêu khổng lồ. Nếu Deneb thay thế vị trí của Mặt Trời ở trung tâm Thái Dương Hệ, nó sẽ nhấn chìm cả Sao Thủy (Mercury) và Sao Kim (Venus).
Dưới bầu trời quang đãng, những mảng lờ mờ của tinh vân có thể nhìn thấy được khi tình cờ lướt ống nhòm qua khu vực của chòm Thiên Nga.
Đáng chú ý nhất là tinh vân Bắc Mỹ (North America Nebula), một khu vực khí và bụi được chiếu sáng bởi ngôi sao rực sáng Deneb ngay gần đó.
Thiên Nga cũng chứa một vài cụm sao. Dễ thấy nhất là các cụm sao M29 và M39.
Hãy tìm M29 ở gần trung tâm của Thập Tự Phương Bắc. Khi nhìn qua một chiếc kính thiên văn, nó hiện ra giống một hình vuông nhỏ.
M39 tốt nhất là được quan sát qua ống nhòm, cụm sao cầu này chứa khoảng 30 ngôi sao, chỉ nằm ngay về hướng bắc của Deneb.
Ngay ở phía nam của chòm Thiên Nga là một chòm sao nhỏ, Vulpecula, chú cáo nhỏ hay Hồ Ly, được đặt tên lần đầu tiên bởi nhà thiên văn học người Ba Lan, Johannes Hevelius, vào thế kỷ XVII.
Hồ Ly mang trong mình tinh vân Lõi Táo (Dumbbell Nebula), có thể nhìn thấy như một làn sương mờ qua ống nhòm. Một chiếc kính thiên văn nhỏ sẽ cho ta thấy được hình dáng của hai thùy ghép đôi.
Chòm sao Thiên Ưng (Aquila), một chú đại bàng, được biết đến trong thần thoại Hy Lạp cổ đại là một chú chim lớn của thần Dớt (Zeus). Sao Ngưu Lang (Altair), ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Thiên Ưng, chỉ cách Trái Đất 16 năm ánh sáng.
Những ngôi sao sáng của bầu trời mùa hè lần lượt là Ngưu Lang, Chức Nữ, và Deneb tạo thành một tam giác được gọi là Tam Giác Mùa Hè (Summer Triangle).
Sử dụng ống nhòm để tìm kiếm Chiếc Móc Áo (Coathanger), nằm ở nửa đường nối giữa sao Ngưu Lang và sao Albireo. Đây là một nhóm sao nhỏ đáng chú ý tạo thành một hình dáng quen thuộc từ góc nhìn của chúng ta.
Các hành tinh buổi sáng sớm
Sự xuất hiện của Sao Kim (hay còn gọi là Sao Mai) ở hướng đông báo hiệu rằng buổi bình minh đang đến. Trước khi bầu trời sáng hẳn lên, hãy nhìn lướt qua Sao Kim bằng một chiếc kính thiên văn.
Sự kiện thiên văn học đáng chú ý
Những ai đam mê quan sát bầu trời ở phía đông châu Âu, châu Phi, châu Á và châu Đại Dương sẽ có cơ hội ngắm nguyệt thực một phần vào ngày 7 và ngày 8 tháng 8, tùy thuộc vào vị trí đang đứng. Mặt Trăng sẽ tối đi đôi chút khi nó băng ngang qua phần rìa bóng của Trái Đất.
Mưa sao băng Anh Tiên (Perseid) luôn là sự kiện nổi bật được mong chờ của bầu trời đêm tháng tám. Ngắm sao băng trong suốt những giờ phút sáng sớm vào ngày 12 và 13 tháng 8.
Không may thay, ánh trăng sáng sẽ có khả năng gây ảnh hướng đến buổi quan sát, chỉ những sao băng rực sáng nhất mới có thể thấy được.
Vào ngày 21 tháng 8 này, nhật thực toàn phần sẽ làm ngạc nhiên hàng triệu người quan sát khắp nước Mỹ, kéo dài từ Oregon đến South Carolina. Nhật thực một phần đồng thời quan sát được từ khắp lục địa Bắc Mỹ, bao gồm cả Canada, Mexico và khu vực trung Mỹ.
Bầu trời đêm luôn là màn trình diễn thiên văn thú vị. Khám phá điều kì diệu ngay từ sân sau nhà bạn.
Source: HubbleSite.
Credits: NASA and the Office of Public Outreach (STScI).
