Ảnh:Capella là hệ hai sao đôi màu vàng quay gần nhau. Chu kỳ quỹ đạo của chúng là 104 ngày, bằng với quỹ đạo của Sao Thủy. Cambridge

Ngôi sao Capella nổi bật trên bầu trời trong những đêm mùa Đông ở Bắc Bán Cầu. Ngôi sao này còn được gọi với cái tên Alpha Ảuigae vì nó là ngôi sao sáng nhất trong chòm Auriga- đánh xe. Từ Trái Đất, Capella xuất hiện giống như một ngôi sao sáng nhưng thực chất là hai (cũng có thể hơn) ngôi sao. Trên thực tế, Capella cũng là ngôi sao vàng lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời đêm, nó lớn hơn và sáng hơn nhiều so với Mặt Trời của chúng ta và cách chúng ta tới 42 năm ánh sáng.

Ảnh: Ngôi sao Capella hay Con dê được xem như một con dê mà người đánh xe mang trên vai.

Làm thế nào để nhận ra vị trí của Capella trên bầu trời đêm.

Ở Bắc Bán Cầu,mùa Đông bạn là thời điểm tốt nhất, có thể quan sát được ngôi sao màu vàng này vào suốt buổi tối. Vào mùa Thu, ngôi sao này sẽ xuất hiện thấp ở chân trời hướng Bắc, lấp ló qua lớp khí quyển giày của Trái Đất, nó sáng lấp lánh với màu sắc xanh, đỏ, lam.

Như đã đề cập, Capella là ngôi sao sáng nhất trong ngũ giác tạo nên chòm sao Ngự Phu. Hình ảnh khá khó để tưởng tượng ra một gã đánh xe nhưng mảng sao này thì lại khá dễ dàng để nhận ra.

ảnh: Tìm kiến Capella trên bầu trời mùa Đông

Capella với khoa học

Như vô số các ngôi sao xuất hiện như là một ngôi sao đơn trên bầu trời đêm khi nhìn bằng mắt thường, Capella chứng đựng nhiều hơn là một. Ngôi sao chính được gọi là sao A. Danh sách liệt kê các ngôi sao cách nó chỉ vào arcminutes được đặt theo lần lượt là B, C, D, E, F, G, H, I, L, M, N, O, P, Q và R. Không thể buêts chắc chắn là có bao nhiêu ngôi sao ở gần vùng không gian với Capella, cũng có thể chúng cùng được sinh ra trong một đám mây khí và bụi trong không gian.

Ngôi sao A trong hệ Capella được gọi là hệ nhị phân quang phổ gồm có sao Aa và Ab và đều có đường kính gấp 10 lần đường kính của Mặt Trời. Chúng phát ra ánh sáng lần lượt là 80 và 50 lần so với Mặt trời của chúng ta. Đối với những người quan sát, thông thường chúng ta sẽ không thể tách biệt được chúng qua kính thiên văn.

Capella Aa và Ab đều là những ngôi sao khổng lồ vàng vào cuối vòng đời. Điều này cũng bởi các ngôi sao có khối lượng lớn hơn sẽ có áp suất bên trong cao hơn làm quá trình đốt cháy nhiên liệu hạt nhân nhanh hơn nên có tuổi thọ ngắn hơn. Hai ngôi sao trong hệ chính của Capella đang ở trong một giai đoạn chuyển tiếp từ những ngôi sao nhỏ hơn nóng hơn như đã từng sang giai đoạn khỏng lồ đỏ và lạnh hơn của giai đoạn cuối đời. Tuy nhiện, hiện tại thì nhiệt độ bề mặt của chúng tương đương với Mặt Trời và thuộc quang phổ loại G

Lịch sử và thần thoại

Chòm sao được kết nối với các câu chuyện trong thần thoại Hy Lạp khá ít ỏi. Qua những câu chuyện về thần Biển Poseidon. Câu chuyện về Ngự Phu- Auriga kể về Erichthonius, một vị vua què cổ đại Athens đã tự phát minh ra xe ngựa kéo. Chòm sao Auriga Ngự Phu dường như được gắn liền với những người chăn gia súc vậy nên danh diệu ngôi sao "Dê" dành cho Capella khá hợp lý.

Richard Hinkley Allen, trong tác phẩm Những ngôi sao nổi tiếng của mình , nói rằng người Ả Rập cổ đại gọi ngôi sao Capella bằng một cái tên có nghĩa là "Người đánh xe" và ngụ ý rằng ngôi sao này được xem như một người chăn cừu đang lùa đàn trên bầu trời. Bầy có thể là cụm sao Pleiades gần đó, thay vì cừu hoặc dê - những người ngắm sao Ả Rập ban đầu bao gồm cả lạc đà. Capella dường như cũng quan trọng ở Ai Cập cổ đại, nó xuất hiện trên Dendera Zodiac dưới dạng một con mèo được ướp xác.Ở Trung Quốc, Capella và bốn ngôi sao khác của Auriga được gọi là Năm cỗ xe. Bốn ngôi sao còn lại là Auriga's Beta, Theta, Kappa và Gamma (El Nath, hiện là Beta Tauri).

Vị trí của Capella là RA: 5h 16phút 41.4s, Dec: + 45 ° 59 ′ 53 ″.

Tham khảo:

1. Earthsky.org: https://earthsky.org/brightest-stars/capella-is-the-stellar-beacon-of-auriga-the-charioteer