Các nhà thiên văn học gần đây đã phát hiện ra 1 loại thiên hà hiếm nhất từng được tìm thấy: thiên hà elip được bao quanh bởi 1 vòng của các ngôi sao trẻ.
Hình 1: Hình ảnh của thiên hà hình vòng mới nhất được tìm thấy: thiên hà PGC 1000714. Hình ảnh bên trái là ảnh màu dựng lại của PGC 1000714, hình bên phải sử dụng màu để làm nổi bật vòng ngoài(xanh dương) với vòng trong(xanh lá). Credit: Ryan beauchemin.
Hầu hết các thiên hà, bao gồm cả Ngân Hà của chúng ta, là thiên hà xoắn ốc hoặc thiên hà elip. Nhưng riêng thiên hà mới được tìm thấy gần đây – thiên hà PGC 1000714 – là độc nhất bởi hình dạng đặc biệt của nó. PGC 1000714 nằm cách Trái đất 359 triệu năm ánh sáng và có 2 vòng: vòng ngoài và vòng trong. Các vòng hầu hết được tạo thành từ các ngôi sao trẻ, trong khi phần nhân bên trong thì bao gồm các ngôi sao già hơn, đỏ hơn. Các nhà khoa học đã báo cáo trong một nghiên cứu mô tả về việc phát hiện này.
"Sự khác biệt về màu sắc của vòng trong và ngoài thể hiện rằng thiên hà này được tạo nên bởi 2 giai đoạn hình thành khác nhau", theo lời tác giả nghiên cứu chính Burcin Mutlu-Pakdil, nghiên cứu sinh tại trường đại học Minnesota Duluth. "Từ những hình ảnh đơn lẻ đầu tiên theo thời gian, chúng ta không thể biết được các vòng của thiên hà này đã được hình thành như thế nào". [1]
"Vòng bên trong xuất hiện lâu đời hơn so với vòng ngoài", theo Patrick Treuthardt, nhà vật lý thiên văn thuộc Bảo tàng khoa học tự nhiên Nam Carolina.
Các thiên hà hình vòng như vậy được gọi là các thiên hà Hoag theo tên của nhà thiên văn học Art Hoag, người đầu tiên phát hiện ra loại thiên hà này vào năm 1950. Chỉ 0,1% thiên hà được khám phá nằm trong loại thiên hà Hoag, Multu Pakdil cho biết.
Hình 2: Thiên hà Hoag. Credit: NASA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA); Acknowledgment: Ray A. Lucas (STScI/AURA).
"Hầu hết các thiên hà được khám phá trong vũ trụ đều có 1 lớp đĩa khuếch tán bao gồm các ngôi sao, khí và bụi tương tự như Ngân Hà. Tuy nhiên các thiên hà Hoag lại có phần trung tâm được bao quanh bởi một vòng vật chất không có bất cứ liên kết gì với nó. Chính đặc điểm đó của thiên hà loại Hoag đã gây nên những tranh cãi về nguồn gốc và cấu trúc của nó là bao gồm 1 hay 2 thiên hà". [2]
Các lý thuyết gần đây cho rằng các thiên hà Hoag có thể được hình thành từ sự va chạm của 2 thiên hà và phần cấu trúc đặc trưng của cánh tay xoắn ốc bị phá hủy. Điều đó để lại một vòng khí, bụi và các ngôi sao chậm rãi lan rộng ra, tương tự như các gợn sóng trong một hồ nước.
Có khả năng rằng vòng ngoài của thiên hà này có thể được hình thành khi PGC 1000714 hấp thụ 1 thiên hà nhỏ hơn. Trong khi đó, vòng trong có thể được tạo ra bằng nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, để biết được 1 cách chắc chắn, các nhà nghiên cứu cần phân tích kĩ trên nhiều thiên hạ cùng dạng.
"Bất cứ khi nào chúng ta tìm được một vật thể độc nhất hay vật thể lạ để nghiên cứu, đó sẽ là 1 thử thách cho các lý thuyết và các giả định hiện nay về sự hoạt động của vũ trụ", theo Treuthard. "Nó thường nói với chúng ta rằng chúng ta vẫn còn rất nhiều thứ để tìm hiểu."
Công trình nghiên cứu này được công bố vào ngày 30 tháng 11 trên tạp chí Monthly Notices của Hội Thiên văn Hoàng gia.
